Giải thích thuật ngữ: Trái phiếu

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu (Bond) là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp hoặc chính phủ với người nắm giữ trong một khoản tiền và thời gian xác định. Thu nhập của trái phiếu được gọi là lợi tức, được trả cố định thường kỳ cho người nắm giữ và không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của đơn vị phát hành. Trái phiếu là chứng khoán nợ, khi công ty bị giải thể hoặc phá sản, người nắm giữ trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước cổ đông nắm giữ cổ phiếu. Có nhiều loại trái phiếu khác nhau, được phân loại tuỳ theo đơn vị phát hành, lợi tức, mức độ đảm bảo thanh toán, hình thức và tính chất trái phiếu.

Trái phiếu hoạt động như thế nào

Phát hành trái phiếu

Trái phiếu là một loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ vay nợ, trong đó công ty hoặc tổ chức cần vốn cho hoạt động của mình sẽ phát hành trái phiếu để vay tiền của nhà đầu tư.

Trái chủ và Tổ chức phát hành

Trái phiếu có thể được phát hành bởi các công ty hoặc tổ chức, chính phủ.
Trái chủ là người hoặc tổ chức mà đầu tư vào trái phiếu. Trái chủ sẽ nhận được khoản lãi theo quy định và vốn gốc của họ sẽ được hoàn trả khi trái phiếu hết hạn. Họ cũng có thể bán trái phiếu trước thời hạn hoặc đợi đến hết hạn để nhận vốn gốc và lãi suất.

Cơ chế giao dịch trái phiếu

Trái phiếu có thể được mua và bán trên thị trường chứng khoán, với giá trị của trái phiếu tương đương với giá trị vốn của tổ chức phát hành. Khi hết hạn, trái chủ sẽ nhận được khoản lãi theo quy định và vốn gốc của họ sẽ được hoàn trả.

Các loại trái phiếu

Một số cách phân loại trái phiếu:

Phân loại theo tổ chức phát hành

Trái phiếu chính phủ (Government bond): là trái phiếu do chính phủ phát hành để hỗ trợ hoạt động của họ. Trái phiếu Chính phủ Việt Nam có ba loại: Tín phiếu Kho bạc, Trái phiếu Kho bạc và Công trái xây dựng Tổ quốc.
Trái phiếu doanh nghiệp (Corporate bond): là trái phiếu được phát hành bởi các công ty để hỗ trợ hoạt động kinh doanh.
Trái phiếu địa phương: là loại trái phiếu được phát hành bởi chính quyền địa phương để tài trợ hoạt động và dự án xây dựng.
Trái phiếu của các tổ chức tài chính, ngân hàng: Các tổ chức này có thể được phát hành trái phiếu nhằm tăng thêm vốn hoạt động.

Phân loại theo phương thức đảm bảo

Trái phiếu có bảo đảm: Là loại trái phiếu được bảo đảm thanh toán toàn bộ hoặc một phần gốc, lãi khi đến hạn bằng tài sản của doanh nghiệp phát hành hoặc tài sản của bên thứ ba, hoặc bảo lãnh thanh toán của tổ chức tài chính, tín dụng có chức năng cung cấp dịch vụ bảo lãnh thanh toán.
Trái phiếu không có bảo đảm: Là trái phiếu khi phát hành không có kèm tài sản đảm bảo hoặc sự bảo lãnh của bên thứ ba, mà chủ yếu dựa vào uy tín và thương hiệu của chủ thể phát hành.

Phân loại theo hình thức ghi danh

Trái phiếu vô danh: Là loại trái phiếu không có tên của người sở hữu, người nắm giữ sẽ được hưởng mọi quyền lợi như một trái chủ. Việc trao đổi mua bán rất dễ dàng không có quá nhiều quy định.
Trái phiếu ghi danh: Là loại trái phiếu có ghi tên của người mua cũng như ghi nó vào sổ sách của công ty phát hành.

Phân loại theo tính chất của trái phiếu

Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu (Warrant-linked Bonds): Khi nhà đầu tư mua trái phiếu này, bạn sẽ được phát hành thêm một phiếu đi kèm cho phép trái chủ được quyền mua cổ phiếu với số lượng nhất định của tổ chức.
Trái phiếu có thể mua lại (Callable Bond): là loại trái phiếu cho phép nhà phát hành được quyền mua lại một hoặc toàn bộ số trái phiếu mặc dù chưa đến ngày hết hạn trái phiếu.
Trái phiếu chuyển đổi (Convertible Bond): được phát hành bởi công ty cổ phần, cho phép trái chủ chuyển sang cổ phiếu của công ty. Tất nhiên việc chuyển đổi này được thực hiện theo quy định trước khi mua trái phiếu.

Phân loại theo lợi suất trái phiếu

Trái phiếu có lãi suất cố định: Mức lãi suất sẽ ghi trực tiếp trên trái phiếu, lợi tức trái chủ nhận được tính bằng mệnh giá nhân với lãi suất này.
Trái phiếu có lãi suất biến đổi (lãi suất thả nổi): Trái phiếu này không áp dụng một mức lãi suất cố định, tùy theo sự biến đổi của thị trường mà lợi tức trái chủ sẽ tính bằng mệnh giá nhân với lãi suất tham chiếu với mức lãi hiện tại trên thị trường.
Trái phiếu có không lãi suất: bạn sẽ bỏ ra số vốn thấp hơn so với mệnh giá của trái phiếu để mua nó. Đến ngày đáo hạn, bạn sẽ được thanh toán số tiền bằng mệnh giá của trái phiếu. Bạn không được nhận lãi suất nhưng được mua với giá chiết khấu.

Xếp hạng tín nhiệm trái phiếu

Xếp hạng tín nhiệm trái phiếu là một đánh giá tín nhiệm về tình hình tài chính và khả năng thanh toán của một tổ chức phát hành trái phiếu. Nó được cấp bởi các công ty xếp hạng tín nhiệm như Moody's, S&P, Fitch và các công ty khác.

Xếp hạng trái phiếu từ cao đến thấp bao gồm AAA, AA, A, BBB, BB, B, CCC, CC, C và D. Trong đó "AAA" là xếp hạng cao nhất và cho thấy rằng trái phiếu đó có rủi ro thấp nhất, tình hình tài chính và khả năng thanh toán tốt hơn so với những tổ chức có xếp hạng thấp hơn. "D" là xếp hạng thấp nhất và cho thấy rằng trái phiếu đó có rủi ro cao.

Lợi suất trái phiếu

Lợi suất trái phiếu là sự chênh lệch giữa giá trị hiện tại của một trái phiếu và giá trị mục tiêu của nó. Lợi suất trái phiếu của một trái phiếu tương đương với tỷ lệ phần trăm tiền lãi mà trái phiếu sẽ cho ra so với giá trị mục tiêu của nó.

Tiền lãi trái phiếu được tính dựa trên lợi suất trái phiếu và giá trị hiện tại của trái phiếu. Công thức tính tiền lãi trái phiếu là:

Tiền lãi = (Lợi suất trái phiếu/100) x Giá trị hiện tại của trái phiếu.

Ngoài ra, lợi suất trái phiếu có thể biến đổi theo thời gian và có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như tình hình kinh tế, tình hình chính trị và biến động trong các ngành của công nghiệp. Vì vậy, nếu muốn đầu tư trái phiếu, người đầu tư nên cập nhật và theo dõi thông tin thị trường liên tục.

Những câu hỏi thường gặp khi đầu tư trái phiếu

Q: Lợi suất trái phiếu có cao hơn so với tiền gửi không?

A: Lợi suất của trái phiếu thường cao hơn so với tiền gửi, nhưng cũng có thể tùy thuộc vào tình hình tài chính và các điều kiện thị trường.

Q: Trái phiếu có nguy cơ cao hơn so với các khoản đầu tư khác không?

A: Trái phiếu có nguy cơ hơn so với một số khoản đầu tư khác nhưng cũng có thể có lợi suất cao hơn. Tùy thuộc vào tình hình tài chính và các điều kiện thị trường, có thể cần tìm hiểu kỹ hơn và lấy lại ý kiến của chuyên gia trước khi đầu tư.

Q: Tại sao chọn đầu tư vào trái phiếu?

A: Trái phiếu là một lựa chọn đầu tư an toàn với lãi suất cao hơn so với tiền gửi, cùng với việc đa dạng hóa danh mục đầu tư và có thể mua bán dễ dàng trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, đầu tư vào trái phiếu cũng cần phải hiểu rõ về rủi ro của loại đầu tư này và chọn một chiến lược đầu tư phù hợp.

Q: Liệu trái phiếu là một khoản đầu tư an toàn hay rủi ro?

A: Trái phiếu có thể được coi là một khoản đầu tư tương đối an toàn, nhưng vẫn có một mức độ rủi ro. Mức độ rủi ro của trái phiếu phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tình trạng kinh tế, tình trạng tài chính của công ty phát hành và thị trường tài chính tổng thể.